Muzaffer Şerif Sosyal Kurallarin Psikolojisi PDF
Türkiye’den tek parti döneminin aydın kıyımlannda aynlmaya
mecbur bırakılan Muzaffer Şerif’i dünya toplum bilimcileri Sherif
adıyla ‘tanır. Türkiyeli bilim adamlan arasında ise Şerif’in herhangi
bir kitabını okuyan çok azdır. Pek çoğu kim olduğunu bile bilmez.
Ancak Şerif unutulmuş değil, Türkiye’de unutturulmuş bir bilim
adamıdır. Oysa bugün Amerika Birleşik Devletleri ve İngiltere’ –
nin ileri gelen sosyal bilimcileri arasında Şerif dendi mi akan sular
durur.
Muzaffer Şerif toplum psikolojisinin başlıca kurucu ve kuramcılan
arasında yer alır. Onun psikoloji’ye en büyük katkısı, bireyleri
anlamadan toplumu, toplumu anlamadan da bireyleri anlamanın
olanaksız olduğunu, yaratıcı ve titiz deneyleriyle kanıtlaması olmuştur.
Bu yolda fizik, kimya gibi •pozitif,, bilimlere benzemeye çabalayarak,
insanı toplumdan soyutlayan ve kimliğini salt kuru laboratuar
çalışmalannda arayan psikoloji’ye yeni bir yön vermiş, birey
ve toplumu birbirlerine karşıt ya da ayn güçlermiş gibi ele alan
yaklaşımların kısırlığını göstermiştir.
Şerif’in ve Gardner Murphy’nin bundan sonra yer alan önsözleri
gerek kitabı, gerekse yazarın bilimsel kişiliğini tanıtıyor, Şerif’
in toplum psikolojisine katkılarını belirtiyor. Ancak bu tanıtmalar
özellikle kitabın Türkçe baskısı için yeterli değil. Türkiye’li aydının
günümüze dek süregelen çileli yaşamına nice örneklerden biri Muzaffer
Şerif.
Ben Şerif’i Washington’da 196B’de öğrencilik yıllarımda tanıdım.
O günlerde Amerika Birleşik Devletleri birbirine giriyordu. İnsan
haklan savaşçısı Martin Luther King ırkçıların tertiplediği bir suikast
sonucu öldürülmüş, o güne dek kitlesel pasif direnişlerle haklarını
sağlamaya çalışan siyahlar, başkent Washington dahil birçok
büyük kentte ayaklanmışlardı. A.B.D. hükümeti bir yandan sokağa
çıkma yasağı ilan ederek, bir yandan da askerlerini sokağa dökerek
olayların önüne geçmeye çabalıyordu. Çok önceleri ·lrkçılık Psikolojisi•
adlı bir kitap yazmış olan Şerif ise, günün olaylarıyla ilgili
olarak Georgetown Üniversitesi’nde bir konferansa çağrılmıştı. Konuşmadan
sonra kendimi kısaca tanıttım. Şerif ne Türkiye’den konuşmak
istedi ne de Türkçe. Konferansa ilişkin kısaca karşılıklı İngilizce
konuştuktan sonra ayrıldık. Şaşırmıştım. Önce, uzun yıllar
Amerika’da kaldığından Türkçesini unutmuş olabileceğini düşün-
düm. Çok sonra da Muzaffer Şerif’in nasıl «Muzafer Sherif,. oldu
ğunu öğrendim.
Türkiye’de ,1945-50 yılları arası, bir yandan demokrasiye geçiş
için önemli bir kımıldama başlamış iken, bir yandan da Milli Şef
İnönü’nün tek parti döneminin baskı rejimi süregelmektedir. 4-5 Aralık
Tan gazetesi olaylan, matbaanın yağmalanması ve Sertellerin
tutuklanması, «Zincirli Hürriyet .. gibi dergilerin yasaklanması, Sabahattin
Ali cinayeti, aydın sürgünleri hep bu yıllara rastlar. Henüz
emek.leme döneminde olan üniversiteler de, baskıya kurban verir.
İlk kurban İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi doçentlerinden
Mehmet Ali Aybar’dır. «Kağıt Üstünde Demokrasi .. adlı bir yazısından
ötürü üniversite ile ilişkisi kesilir.
Aynı sıralarda üniversitede propaganda yapıyor gerekçesiyle,
düzmece bir ihbar sonucu Muzaffer Şerif kısa bir süre için hapishanede
hücreye kapatılır. Ancak, tutuklanması için hiçbir yasal gerekçe
bulunamayınca serbest bırakılır. Hapisten çıktıktan sonra da
Ankara’nın baskılı havasından bir süre ayrılmaya karar verip istifa
eder. Bu arada kendisine Princeton Üniversitesi’nden bir davet
gelmiştir. Amerika’ya geçer ve kısa bir süre sonra araştırma
ve ön hazırlıklarını D.T.C.F.’de tamamladığı ve bugün sosyal psikolojide
başyapıt sayılan «Outline of Social Psychology» adlı kitabı
nı yayınlar. Şerif’in kapalı toplunilann değişmesiyle ilgili Türk köyleri
üzerine başlattığı bu araştırmalar, sonraki yıllarda Fatma Başaran
ve Mübeccel Kıray’ın çalışmalarıyla surdürülür. Şerif 1946’da
Princeton’dan Yale Üniversitesi’ne geçer. Gene de aklı fikri Türki”
ye’de, geride bıraktığı öğrencilerinde ve yurda dönünce· gerçekleştirmeyi
düşündüğü çalışmalanndadır. Üniversitedeki meslektaşları, eski
öğrencileriyle sürekli haberleşir, fakülteye dönme planlan yapar.
İki kez tam dönmek üzereyken, Türkiye’deki anti-demokratik geliş
meler dönmesini engeller
0 yorum:
Yorum Gönder