Şerif Mardin Din ve Ideoloji PDF
Din ve İdeoloji’yi yeniden, alıcı gözüyle okuduğum zaman “davranışsal” sözcüğüne 1969’da ne kadar önem verdiğimi biraz da hayretle izliyorum. Bugün, sosyal bilimlerde bir yere varmayan, basitçi ve basitleştirici bir eğilim saydığım “davranışsalcılığın” o zaman fikirlerimde böylesine yer etmiş olmasını bir tek olaya bağlıyorum, o da 1960’larda Türkiye’de “normatif* düşüncenin ezici hakimiyetiydi. Toplumumıızun kaideciliğinin toplum bilimlerine yansıması olarak değerlendirebileceğimiz bu niteliğe karşı koymak, protestosunu yükseltmek gerekiyordu. “Davranış bilimleri” ise toplum hadiselerini “olmaları gerektiği” gibi değil “olduğu gibi” değerlendiriyordu. “Davranışsal” yaklaşımın kullanılması da bu türden bir değerlendirmeyi mümkün kılıyordu. Yoksa yapıtta “davranışsal” yaklaşımın Max Weber’le birlikte kullanılmış olması en azından bir rahatsızlık yaratacak niteliktedir. Toplum bilimlerinde, siyaset bilimi gibi “makro” düzeyde genellemelerle yola çıkmak mecburiyetinde olan bir çalışma 11 türünü aşan tahliller artık ülkemizde de gelişmeye başlamış tır. Bilhassa, “düşünce”nin ne kadar ayrıntılı inceleme teknikleri gerektirdiği, biraz da Fransız yapısalcılarının etkisiyle anlaşılmaya başlamıştır. Çalışmanın kuramsal sunuşunu bugün yapsaydım çok değişik yöntemlerin altını çizerdim. Levi-Strauss’ın fikirleri, bugün bu düşünürü anlayabildi ğim oranda, Din ve İdeoloji’de gereken açıklıkla anlatılmamıştır. Gene, bu noktada da, bence, sembolik sistemlerin “kitaplı” dinlerde nasıl çalıştıklarını anlamanın en iyi yolu Levi-Strauss’a başvurmak değildi. M. Arkun’un yaklaşımım, bugün, çok daha anlamlı bulurdum. (M. Arkun, “Lecture de la Sonrate 18,” Annaks 35 (1980) 418-433). Genellikle, oluş makta olduğunu “büyük’lere kanıtlamaya çalıştığım ideoloji alanının gerçekten varolduğunu kanıtlamak üzere kullandı ğım araştırma örneklerinin birbiriyle ilişkisi gerektiği gibi anlatılmamıştır. Bunların her birinin o zamanlar biraz da “cephane” fonksiyonu vardı. Bundan dolayı “din’ın bir toplum olayı olduğunu kanıtlayan birçok örnek ve yaklaşım kullanılmış, fakat bunların içinde açık bir tercih yapılmamıştır. Kısaca ikinci baskısını sunduğumuz incelemenin en çok bir “deneme” ve belirli bir süreci; fikirlerin topluluktaki etkisini anlamakta bir ilk aşama olarak değerlendirmek gerekir. Okuyucuların, bunu hatırlaması yapıtı gerçek çerçevesi içine koyacaktır...
0 yorum:
Yorum Gönder