Yunus Nadi Cumhuriyet Yolunda PDF
Yunus Nadi (Abalıoğlu), 1879 yılında Muğla’nın Fethiye
ilçesinin Şeydiler köyünde doğdu. Abalızade Hacı Halil
Efendi’nin oğludur. İlköğrenimini Fethiye’de yapan Yunus
Nadi, Rodos’a giderek orada Ahmet Mithat ve Ebüzziya’nm
sürgün oldukları sırada ileri bir anlayışla kurdukları Süleymaniye
Medresesi’nde, daha sonra da İstanbul’da Galatasaray
Sultanisi’nde ve Hukuk Mektebi’nde okudu.
Gazetecilik ve yazarlığa ilk olarak 1900 yılında Baba Tahir’in
çıkardığı “Malumat” gazetesinde başladı. Onun gazetecilik
yaşamına atılması ile Abdülhamit istibdadına karşı savaşa
girmesi bir olduğundan 1901’de “İstibdat aleyhine çalı
şan gizli bir derneğe girmekle ” suçlanarak üç yıl hapse ve sürgün
cezasına mahkûm edilip Midilli kalesine gönderildi. Bir
süre sonra bu cezasını Fethiye’de çekmek isteği ile siyasal iktidara
başvuruda bulundu. Hükümette bulunan bazı kişilerin
anlayışlı davranmasıyla başvurusu kabul edilerek memleketi
olan Fethiye’ye gönderildi. 1908’de İkinci Meşrutiyet’in ilanına
kadar orada kalan ve Nazime Hanım’la evlenen Yunus
Nadi, bundan sonra İstanbul’a dönerek İkdam ve Tasvir-i Efkâr
gazetelerinde yazarlığa başladı. Tasvir-i Efkâr’da ayrrca yazıişleri
müdürlüğü de yapıyordu. Kendisini çok beğenen ve ga-
zeteciliğini takdir eden Ebüzziya onu gazetesine ortak da yaptı.
O dönemin yazarları ve gazetecileri, Yunus Nadi’nin gazeteciliğimize
yenilikler getirdiğini belirtirler.
1910 yılında Selanik’e giderek orada İttihat ve Terakki’nin
çıkardığı “Rumeli” gazetesine başyazar oldu ve ardından
da 1912’de ikinci dönem Meclis-i Mebusan’ma Aydın
milletvekili olarak girdi. (Meclis-i Mebusan’m 1914-19 arası
üçüncü dönemine de yine Aydın milletvekili olarak seçilmişti.
1920 yılında ise yapılan dördüncü dönem seçimlerinde,
İzmir’in Yunan işgali altında bulunmayan iki bucağının
verdiği oylarla İzmir milletvekili seçilmiştir. İleride de belirtileceği
gibi Anadolu’ya geçtiğinde ilk Türkiye Büyük Millet
Meclisi’ne de İzmir Milletvekili olarak katılmıştır).
Yunus Nadi, Birinci Dünya Savaşı’mn bitimi günlerinde
“Yeni Gün” gazetesini kurup çıkarmaya başladı. Anadolu’da
başlamış ve örgütlenmiş olan Ulusal Kurtuluş hareketini destekliyor,
bu nedenle de işgal devletleriyle onların kuklası olan
Damat Ferit hükümetinin düşmanlığını çekiyor, izlemelerinden
kurtulamıyordu. Buna karşın, Yeni Gün’ü İstanbul’da çı-
karabilmeyi bir süre başarmışsa da Damat Ferit hükümetiyle
işgal kuvvetlerinin aman vermeyen aramaları karşısmda İstanbul’da
gizlenmenin yürümeyeceğini anlayınca, yakalanmamak
için Anadolu’ya geçmeye karar verdi. Selanik’ten kendisini
yakından tanıyan Mustafa Kemal Paşa’ya ulaşıncaya kadar
günlerce süren çok tehlikeli bir yolculuğu göze aldı. Hatta
bir ara Bolu dolaylarındaki isyancıların eline düşmesine
karşın kurtulup Ankara’ya ulaşabildi. Ankara’da “Yeni Gün”,
Ulusal Kurtuluş hareketinin adeta dili olmuş, haklı davamızı
yurda ve bütün dünyaya duyurmuştur. Ayrıca, daha Ankara’ya
gelirken zahmetli Anadolu yolculuğunda rastladığı Halide
Edip’le birlikte kararlaştırdıkları Anadolu Ajansı’nı da kuranlar
arasındadır.
Yunus Nadi, Kurtuluş Savaşı’nı bütün ruhuyla, kalbiyle,
kafasıyla beslemiştir. Yukarıda da belirttiğimiz gibi 23 Nisan
1920’de açılan Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin birinci dö
nemine, yani “Birinci Meclis” diye anılan ilkMeclis’e İzmir
milletvekili olarak katılmıştır. 1924’te ikinci dönem Türkiye
Büyük Millet Meclisi’ne ise, Muğla milletvekili olarak girdi
ve altıncı dönem sonuna kadar (1943) Muğla milletvekilliği
sürdü. Meclis’te Anayasa Komisyonu Başkanlığı görevinde de
bulundu.
Atatürk’ün büyük atılımlarına gönül veren Yunus Nadi,
O’nun devrimlerini desteklemek amacıyla 7 Mayıs 1924’te adı
Atatürk tarafından konulan Cumhuriyet gazetesini kurup yayınıma
başlamıştır. 1945 yılının 28 Haziran’mda tedavi edilmekte
olduğu Cenevre’de yaşama gözlerini yuman Yunus Nadi,
gazeteciliğinin ve yazarlığının bütün gücünü Atatürk devrimleri,
Atatürkçü ilkeler ve Cumhuriyet yönetiminin erdemleri
doğrultusunda kullanmış, gazetesini de bu ilkeler temeline
oturtmuştur. Üstat Yunus Nadi’nin bu temele oturttuğu
Cumhuriyet, oğlu Nadir Nadi’nin başyazarlığı ve yönetimi
altında aynı titizlikle yürümektedir. Yeri gelmişken hemen belirtelim,
oğullan Nadir Nadi ve Doğan Nadi’yi de Cumhuriyet’in
en küçük basamaklarından başlatarak gazeteci ve yazar
olarak yetiştirmiştir.
Yunus Nadi’nin ölümünden sonra eşi Nazime Nadi ve çocukları
tarafından kültür ve sanat alanında her yıl verilmekte
olan Yunus Nadi Armağanı kurulmuştur.
Yapıtları:
İhtilâl ve İnkılâb-ı Osmani (1908)
40 Saat Graf Zeplin ile Havada (1930)
Kurtuluş Savaşı Anılan (Cumhuriyet’in ilk çıktığı günden
başlayarak uzunca bir süre yayımlanan bu anılar, tarih sı
rası gözetilmeksizin Sel Yayınlan arasında küçük küçük kitaplar”
halinde şu adlarla da çıkmıştır: Ankara’nın İlk Günleri,
Ali Galip Olayı, Birinci Büyük Millet Meclisi’nin Açılışı
ve İsyanlar, Çerkeş Etem Kuvvetlerinin İhaneti, Mustafa Kemal
Paşa Samsun’da, Çerkeş Etem, Cumhuriyet Yolunda..,)
(Başyazılanndan seçtiklerim).
0 yorum:
Yorum Gönder